Aspectos Clave de la Acentuación y Estructura del Texto en la Literatura Galega

[TEMA 1]

Casos especiais de acentuación

Hiato acentual: Unha vocal pechada (i, u) leva til se está xunto a unha aberta (a, e, o) e é tónica.

Exemplo: país, Raúl, baúl.

Monosílabos: Non levan til agás en casos de til diacrítica ( vs ti).

Exemplo: (pronom.) vs ti (persoa), (verbo dar) vs de (preposición).

Palabras con ditongos e tritongos:

Ditongo: Dúas vogais nunha mesma sílaba (peine, cielo).

Tritongo: Tres vogais na mesma sílaba (Uruguay, buey).

Hiato: Dúas vogais que se separan (aéreo, país).

[TEMA 2] VERBOS

Os verbos regulares e irregulares

Verbos regulares: Mantén a raíz igual en todas as formas e usa as desinencias habituais. Exemplo (cantar): canto, cantas, canta, cantamos, cantades, cantan.

Verbos irregulares: Cambian a raíz ou teñen desinencias distintas. Exemplo (ter): teño, tes, ten, temos, tedes, teñen.

Tipos de irregularidade:

1. Alternancia vocálica: (pedirpido).

2. Irregularidade propia: (irvou).

3. Irregularidade na primeira persoa: (facerfago).


[TEMA 1] CHULETA 2: ESTRUTURA DOS TEXTOS E IDENTIFICACIÓN DE IDEAS

División dun texto en partes

1. Introdución: Presenta o tema.

2. Desenvolvemento: Explica as ideas principais con exemplos.

3. Conclusión: Resume ou dá unha opinión.

Identificación das ideas principais

Buscar palabras clave repetidas no texto.

Ver os conectores (porque, xa que, por iso).

Fíxarse no primeiro e último parágrafo, que adoitan conter o tema principal.


TIL DIACRÍTICO

Usado para diferenciar palabras que se escriben igual pero teñen significados distintos:

  • (pronom.) / ti (persoa).
  • (verbo dar) / de (preposición).
  • (adverbio) / so (preposición).
  • polo (artigo + substantivo) / polo (ave).


[TEMA 1]: LITERATURA POPULAR

Características da literatura popular

Transmitida de forma oral.

De autoría anónima.

Usa recursos como a repetición e a rima para facilitar a memorización.

Reflicte a cultura e crenzas do pobo.

Tipos de literatura popular

En prosa:

Contos: Narracións curtas con ensinanzas.

Lendas: Relatos tradicionais con elementos marabillosos.

En verso:

Adiviñas: Preguntas con enigma (Ouro non son, prata non valgo… – Sol).

Refráns: Frases curtas con ensinanzas (Máis vale tarde que nunca).

Trabalenguas: Frases difíciles de dicir rápido (O rato roeu a roupa de Ramón).

Cantigas: Cancións tradicionais (amor, humor, sátira).

Vilancicos: Cancións relixiosas.

Romances: Poemas narrativos con versos de 8 sílabas e rima asonante.

Regueifas: Improvisación de versos humorísticos ou satíricos.


[TEMA 3] CHULETA 2: SUBSTANTIVOS, XÉNERO E VOCABULARIO DAS EMOCIÓNS

Clases de substantivos

Comúns e propios (neno / Diego).

Concretos e abstractos (casa / amor).

Contables e incontables (cadeiras / leite).

Individuais e colectivos (árbore / bosque).

Formación do número nos substantivos

Singular → Plural:

1. Vogal → engádese -s (casacasas).

2. Consoante → engádese -es (papelpapeis).

Excepcións: Terminan en -z → cámbiase por -ces (luzluces).

Terminan en -s sen acento final → quedan igual (o tóraxos tórax).

Xénero nos substantivos

Diferenciación natural (home / muller).

Diferenciación por sufixos (gato / gata).

Xénero común (o estudante / a estudante).

Epicenos (non cambian de forma, engádese macho ou femia) (a aguia macho / a aguia femia).

Vocabulario das emocións e sentimentos

Emocións positivas: alegría, amor, satisfacción, calma, orgullo.

Emocións negativas: tristeza, medo, ansiedade, rabia, vergoña.

Estado emocional: nervioso, relaxado, eufórico, frustrado, esperanzado.


[TEMA 4] CHULETA: MONEMAS, ESTRUTURA DAS PALABRAS E CANTIGAS DE AMIGO

1. Clases de monemas: léxemas e morfemas

Léxema: A parte da palabra que leva o significado principal. Exemplo: panadería → léxema: pan.

Morfema: A parte que complementa o léxema con información gramatical.

Tipos:

Derivativos: engaden novos significados (panadería → «-ería» indica lugar).

Flexivos: indican xénero, número, persoa, tempo… (niña → «-a» indica feminino).

2. Clasificación das palabras segundo a súa estrutura

1. Palabras simples: Só teñen un léxema ou léxema + morfema flexivo (mar, sol, nena).

2. Palabras derivadas: Léxema + morfemas derivativos (fogueira → de «fogo»).

3. Palabras compostas: Unión de dous léxemas (paraugas → «para» + «augas»).

4. Palabras parasintéticas:

Formadas por composición e derivación á vez (automobilista → «auto» + «mobil» + «-ista»).

Formadas por un prefixo e un sufixo á vez (entristrecer → «en-» + «triste» + «-cer»).


[TEMA 4] CHULETA: MONEMAS, ESTRUTURA DAS PALABRAS E CANTIGAS DE AMIGO

3. Familia léxica

Conxunto de palabras que comparten un mesmo léxema.

Exemplo: Léxema: mar

Palabras da familia: marítimo, marea, mariñeiro, submarino.

4. Cantigas de amigo

Características da poesía medieval galego-portuguesa.

Escritas por homes pero en voz feminina.

Tratan sobre o amor e a ausencia do amado.

Ambientadas na natureza (mar, ríos, campos…).

Estrutura repetitiva con paralelismos e leixaprén (verso repítese con pequenas variacións).

Como identificar unha cantiga de amigo?

O eu poético é unha muller.

Fala do seu amado (o amigo).

Menciona elementos da natureza (mar, fontes, ríos).

Usa repeticións e paralelismos para darlle ritmo.

Como identificar o tema?

Tema principal: Amor e ausencia do amado.

Outros temas: Tristeza, espera, natureza como confidente.

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *